منشور اخلاقی نشریات علمی پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مقدمه
با توجه به رویکرد پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت تولید، انتشار و به روز رسانی علوم انسانی اسلامی و پاسخگویی به نیازهای نوظهور انقلاب و نظام اسلامی، همچنین پایبندی به راهنماهای ملی و بین المللی تدوین شده اخلاق پژوهشی، همچون "راهنمای کمیته بین المللی اخلاق در انتشارات ([1]COPE)" و "مجموعه منشور و موازین اخلاق پژوهش" مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نشریات علمی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان عضوی از مجلات علمی – پژوهشی جمهوری اسلامی ایران، ملزم به رعایت اصول ارزشهای اخلاق حرفهای هستند. در همین راستا اهم مسئولیتهایی که برای افراد فعال در نشر مجله همانند: نویسنده (گان)، مدیر مسئول، سردبیر، اعضای هیئت تحریریه، و مدیر داخلی (مسئول دفتر نشریه) در نظر گرفته شده به اختصار بیان شده است:
مسئولیتهای نویسندگان (Authors’ responsibilities)
1- از میان مقالات ارسالی به نشریات پژوهشکده تحقیقات راهبردی، مقاله ای انتخاب و چاپ میشود که قبلا در سایر مجلات علمی (فارسی یا سایر زبان ها) منتشر نشده، حاصل پژوهش اصیل (Original Research) و دارای منبع و استناددهی (Citation) دقیق باشد.
2-مسئولیت نهایی محتوای کامل مقاله ارسالی بر عهده نویسنده است. شایسته است یافتههای مقاله به طور کامل گزارش شود و در ارائه یافته ها و تفسیر و تحلیل آنها دقت کامل به عمل آید، مقاله حاوی جزئیات و منابع کافی باشد به نحوی که امکان دسترسی سایر پژوهشگران به مجموعه دادههای یکسان جهت تکرار پژوهش وجود داشته باشد.
3-قبل از ارسال مقاله، هرگونه تضاد منافع احتمالی که بر نتیجه یا تفسیر یافتههای پژوهش و یا انتخاب سردبیران و داوران تاثیر گذار است، مطرح و منابع مالی حامی پژوهش در مقاله ذکر شود.
4-احترام به فرآیند محرمانه ارزیابی و جلوگیری از هرگونه آشکارسازی هویت نویسنده برای داوران و برعکس؛ به عبارتی، مقاله عاری از هر گونه اطلاعات مشمول خودافشایی بوده، به طوریکه داور قادر به شناسایی نویسنده نباشد.
5-حصول اطمینان از وجود نام، اطلاعات و نقش هر یک از نویسندگان (نویسنده مسئول و نویسنده (گان) همکار) و نبود نامی غیر از پژوهشگران درگیر در انجام پژوهش.
6-حفظ و حمایت از حریم خصوصی، کرامت انسانی، رفاه و آزادی شرکت کنندگان در پژوهش و ذکر هرگونه خطری که به واسطه پژوهش، متوجه انسانها و یا سایر موجودات میشود.
7-نویسنده در هر زمانی که متوجه هر گونه خطا و بیدقتی در مقاله خود شود، نشریه را در جریان آن قرار داده، نسبت به اصلاح آن اقدام و یا مقاله را بازپس گیرد.
8-اعلام صریح نویسنده (گان) مبنی بر صحت و اصالت مقاله، فقدان سرقت علمی و چاپ در سایر نشریات.
9- مواردی از مصادیق رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی:
مسئولیتهای مدیر مسئول (Director responsibilities))
1- پیگیری دسترسی آزاد اطلاعات به نشریه و گسترش نشر و اشاعه آن.
2-نظارت و پیگیری امور کاری هیئت تحریریه و سردبیر نشریه.
3-دخالت نکردن در فرآیند داوری علمی مقالات.
4- دخالت نکردن در تصمیمات علمی هیئت تحریریه و سردبیر نشریه.
5- رعایت حقوق مادی و معنوی نویسندگان، سردبیر، هیئت تحریریه، داوران، و عوامل اجرایی.
6-تأیید نهایی مطالب ارسالی به نشریه برای چاپ و انتشار به لحاظ حقوقی.
مسئولیتهای سردبیر و اعضای هیأت تحریریه (Editorial board responsibilities)
1- حفظ آزادی و اختیار عمل سردبیر نشریه در ایفای مستقلانه وظایف خود از قبیل رد یا پذیرش دست نوشتههای واصله به کمک هیئت تحریریه و رعایت مسائل مربوط به شایستگیهای علمی مقاله از جمله حفظ حقوق مادی و معنوی، اصالت پژوهش و نظر داوران و ویراستاران.
2-تلاش برای ارتقاء و اجرای قوانین و دستورالعملهای اخلاق و سلامت پژوهش.
3-دریافت مستندات مربوط به شرایط مندرج زیر در پذیرش مقاله از نویسنده(گان).
4-اعطای حق چاپ مقاله در نشریه پژوهشکده.
5-اعلام تعارض منافع احتمالی.
6-انتخاب داوران شایسته با توجه به زمینه تخصصی، تجربه علمی و کاری، و نیز احترام به درخواستهای مستدل و منطقی نویسنده(گان) در مورد داوری مقاله توسط داوران خاص.
7-اجتناب از آشکارسازی اطلاعات و مشخصات نویسنده (گان) و داوران در فرآیند ارزیابی مقاله و احتراز از ارائه اطلاعات مقاله و بحث درباره جزئیات آن با دیگران.
8-جلوگیری از بروز هرگونه تضاد منافع (Conflict of interests) در روند داوری، که به طور بالقوه بر پذیرش و نشر مقالات ارائه شده تاثیر بگذارد.
9-بررسی دقیق آثار متهم به تخلفات پژوهشی واصله از داوران یا طرق دیگر، و در صورت نیاز اقدام بر اساس "دستورالعمل تخلفات پژوهشی".
10- مراحل برخورد رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی.
11- آگاهسازی هیأت تحریریه نشریه و ارسال نامه به نویسنده مسئول برای درخواست توضیح، بدون رفتار قضاوتی.
12-اختصاص فرصتی مناسب برای پاسخگویی نویسنده (گان) متهم به "رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی" و پیگیری موارد و تخلفات محرز شده تا آخرین مرحله.
13-ارجاع موضوع به هیئت تحریریه در صورت دریافت توضیحات غیر قابل قبول از سوی نویسنده برای تصمیمگیری نهایی در خصوص پذیرش یا رد مقاله.
14- مطابق با تصمیم نهایی هیئت تحریریه.
15- تذکر کتبی به نویسنده مقاله و یادآوری خطمشی چاپ نشریه قبل از انتشار و یا در خواست اصلاح گزارش و انتشار متن عذرخواهی نویسنده در نشریه شماره بعد.
16- اخطار به نویسنده مسئول و رد هر اثر دیگری از نویسندهی متخلف.
17- انتشار بیانیه عذرخواهی در شماره بعدی نسخه چاپی نشریه و ذکر آن در نسخه برخط (آنلاین) مقالهای که تقلب و سرقت علمی در آن محرز شده است( سلب اعتبار Retraction).
18- تلاش برای بهبود مستمر کیفیت و تضمین درستکاری و صداقت محتوای نشریه و احترام به تشکیلات نشریه اعم از: (خوانندگان، نویسندگان، داوران صاحب امتیاز، مدیر مسئول، مدیر داخلی، کارکنان هیئت تحریریه و ناشر).
19- بررسی تمامی مقالات دریافتی در مدت زمان مناسب.
مسئولیتهای داوران (Reviewers’ responsibility)
1- کمک به بررسی کیفی، محتوایی و علمی مقالات در جهت بهبود و ارتقاء کیفی نشریه.
2- به کارگیری دانش و تخصص حرفهای در حوزه موضوعی مقاله و اعلام تصمیم نپذیرفتن مقاله به سردبیر نشریه در صورت وجود تضاد منافع اعم از منافع مشترک، مالی، سازمانی، شخصی و یا کمبود زمان برای داوری.
3- اعلام نظر تخصصی و اصلاحی به طور روشن و واضح، بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی در مهلت زمانی معین به سردبیر نشریه و نویسنده (گان) و دوری از اعمال نظر سلیقهای، صنفی، نژادی و مذهبی در داوری مقاله.
4- اجتناب از به کارگیری اطلاعات، بحثها، تفاسیر و ایدههای به دست آمده در فرآیند داوری مقاله یا اطلاعات منتشر نشده نویسنده (گان)، برای منافع شخصی.
5- احترام به فرآیند محرمانه ارزیابی و خودداری از به کارگیری اطلاعات، بحثها، تفاسیر و ایدههای به دست آمده در فرآیند داوری یا استفاده از دادهها و مفاهیم جدید مقاله به له یا علیه پژوهشهای خود یا دیگران یا برای انتقاد یا بیاعتبارسازی نویسنده(گان).
6- کمک به سردبیر نشریه در تهیه گزارش "رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی" مقالات دریافتی برای داوری.
7-آگاهسازی سردبیر نشریه به هنگام تأخیر در انجام داوری مقاله و درخواست تخصیص زمان بیشتر یا گزینش داور دیگر.
مسئولیت دفتر نشریات علمی – پژوهشی
1-تعیین و اعلام شفاف سیاستهای انتشاراتی خود، بهخصوص در رابطه با استقلال تصمیمگیری هیئت تحریریه، اخلاق انتشاراتی، صیانت از مالکیت فکری و حق چاپ (Intellectual property and copyright)، تضاد منافع، وظائف نویسندگان، داوران ، سردبیر و هیئت تحریریه، فرآیند داوری و تصمیمگیری، تقاضاهای تجدید نظر و شکایات، حفظ اسناد علمی فرآیند تصمیمگیری، حفظ اطلاعات نویسندگان و داوران، اصلاح یا حذف مقالات پذیرفته شده، و حل اختلاف بین شاکیان و متهمان به "رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی"
2-رصد و پیگیری شکایات تخلفات پژوهشی برای نشریات پژوهشکده
3-کمک برای اصالت و سلامت پژوهشی مقالات منتشره در نشریات پژوهشکده
حقمؤلف و مجوز چاپ
کلیه مقالههای پذیرفته شده در مجله سازمانهای بینالمللی تحت مجوز Creative Commons منتشر میشود. بنابراین، نویسندگان و پژوهشگران مالک و صاحب حقمؤلف، مجوز نشر و چاپ مقاله تحت شرایط دسترسی آزاد بر اساس
Creative Commons Attribution Non-Commercial : CC BY NC
هستند. در واقع، حقمؤلف مقالههای منتشر شده در مجله سازمانهای بینالمللی تحت مجوز CC BY NC از آن نویسنده است و نویسنده مالک حقمؤلف است. مجوز کریتیو کامنز غیرتجاری (CC BY NC) اجازه کپی، چاپ، استفاده، بارگیری، توزیع، اشتراکگذاری و پخش مقاله را در هر شبکه و رسانهای میدهد؛ به شرط آنکه: حق معنوی مؤلف حفظ شود؛ نام اصل اثر درج گردد، مأخذ و منبع به درستی ذکر شده؛ و برای اهداف تجاری استفاده نشود.